Plastik, ilk olarak 1860 yılında Alexander Parkes tarafından keşfedilmesiyle birlikte, kendine geniş bir kullanım alanı bulmuştur. Hatta son yıllarda alınan tedbirler ışığında bir düşüş yaşasa da yine çok yakın bir tarihe kadar plastik ürünleri dünyada yılda 80 milyon tonlara kadar büyüyen bir yere sahiptir ve bu da dünya için kötü bir geleceğin oluşmasına sebep olabilmektedir. Çünkü, plastik, çöpe atıldığında çürümez, paslanmaz, çözünmez ve bozulmaz bir yapıdadır. Suyu ve toprağı kirletmesinin yanında yıllarca doğada birikerek sudaki canlılara zarar vermekte hatta ölümlerine bile neden olabilmektedir.
Bu nedenle, doğada biriken bu plastiklerin bertaraf edilmesi gerekmektedir. Cam, metal, plastik ve kâğıt/karton gibi değerlendirilebilir atıklar çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerden geçirilerek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürülebilmektedir. Bu atıkların birtakım işlemlerden geçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretim sürecine sokulmasına ise geri dönüşüm denmektedir.
Plastik Geri Dönüşüm Aşamaları Nelerdir?
Plastiklerin geri dönüşümünün sağlanması için gerekli birtakım aşamalar bulunmaktadır. Bu aşamalar ise kısaca şöyledir;
Plastiğin Kesimi ve Kırılması
Cinsine göre ayrılan atık plastikler kırma makinalarında parçalanmaktadırlar. Bu parçalara ise kepek adı verilmektedir.
Plastik Yıkama ve Kurutma
Kepek haline gelen yarı mamul, önce yıkama havuzlarında kaliteli ürün elde etmek ve fire vermemek maksadıyla yıkanmaktadır. Sonra, tipik endüstriyel kurutucularda her plastiğin çeşidine göre nemi alınmaktadır.
Plastiğin Besleme Kazanına Transferi
Plastiklerin sıkma makinesine ya da istenilen yere taşınması işlemi helezonlar sayesinde yapılmaktadır. Ayrıştırılan plastikler kullanım alanlarına göre agromel makinalarında uygun sıcaklık ile eritilip kaynaştırılması sağlanmaktadır. Daha sonra soğutularak granül haline getirilmektedirler.
Ancak, bu aşamalardan önce plastik atıkların, ürün cinsine göre uygun biçimde yabancı cisimlerden ayıklanması gerekmektedir. Büyük kirleticiler ayırma masasında elle giderilebilmektedir. Yıkanması gereken atık plastikler, uygun yıkama tesislerinde yıkandıktan sonra kurutulmaktadır.
Yıkama işlemi genelde kirli plastik ürünlerde yapılır, temiz plastiklerde yıkama yapılmayabilir. İşlenecek atık plastik ürünlerin, granül ekstrüzyonuna uygun bir şekilde kırılması gerekmektedir.
Ayrıca, isteniyorsa plastik atıklar kendi cinsi arasında renklere ayırılabilmektedir. Granül ekstrüzyonunun verimli çalışabilmesi için kırıcı eleğinin delik çapı 8 mm olmak durumundadır. Yüzdürme ile hafif ve ağır plastiklerin ayrıştırılması gerekmekte ve plastiklerin nem oranı %1’ den az oluncaya kadar kurutulmaları gerekmektedir.
Plastik Geri Dönüşümden Neler Geri Kazanılabilir?
Plastik geri dönüşümü çok önemli ve aynı zamanda da kıymetli olmaktadır. Çünkü, geri dönüştürülmüş plastik ile; 1050 adet geri dönüştürülmüş plastik tepsiden 6 kişilik bir oturma grubu kolaylıkla yapılabilmektedir. 2,5 litrelik bir plastik şişe geri kazanılıp üretimde kullanılırsa 6 saatlik 60 watt’lık elektrik enerjisini tasarruf edilebilmektedir. 25 adet 2 litrelik içecek şişesi geri kazanılsa bu maddeden bir plastik süveter elde edebilmektedir.
Bunların dışında, 25 kullanılmış plastik şişeden bir ceket üretilebilmekte, 35 adet 2,5 litrelik kullanılmış PET şişesinden bir uyku tulumu yapılabilmektedir.
Geri Dönüştürülen Plastikler Hangi Alanlarda Kullanılabilmektedir?
Geri dönüştürülen plastikler, otomotiv yedek parça, tarımda sera, elyaf, dolgu malzemesi, atık su boruları, giyim sektörü, yakıt sektörü, şişe, kutu ve benzeri ürünler olarak kullanılabilmektedir.
